FRANEKER – Er bestaan oneindig veel vragen. Simpele vragen, moeilijke vragen, universele vragen. Een aantal is makkelijk te beantwoorden en over anderen kan uren gediscussieerd worden. Op sommige vragen heeft iedereen altijd hetzelfde antwoord, anderen vraagstukken delen de wereld in tweeën. Soms hebben 8 miljard mensen 8 miljard verschillende antwoorden.
Welkom in mijn eigen bovenkamer. Sommige problemen heb ik snel opgelost, andere kan ik eindeloos overdenken. Eindeloos. Maar het lukt wel. Over alle onderwerpen kan ik wegdromen in het oneindige. Niet altijd komt daar een eenzijdig antwoord uit maar op zijn minst kan ik de materie voor mezelf op een rijtje zetten.
Maar dan is er die ene vraag. Juist daar gaat het gruwelijk mis.
Ik zit op een bankje, in een museum in het Friese Franeker en kijk naar boven. In het plafond bevindt zich een cirkel van een meter breed. Hierop wordt een film geprojecteerd.
De film begint op een plein in Italië. Op ware grote zien we een hoela hoop met de doorsnede van exact een meter. De video zoomt uit en laat nu het hele tafereel zien dat ongeveer tien meter omlijnt. Nog groter wordt hierna het volledige plein in beeld gebracht, honderd meter. De hele wijk is een kilometer en een groot deel van de stad past precies in een cirkel van tien kilometer.
Nog verder zoemt de camera uit. Italië wordt langzaam de wereld totdat ook die van slechts een kleine stip onzichtbaar wordt. Verder en verder gaan we de ruimte in. Mijn focus ligt inmiddels volledig op die cirkel boven mijn hoofd. Alles daarbuiten is onbelangrijk geworden.
Na ongeveer twee minuten van uitzoomen is er nu een plaats afgebeeld – volgens de makers – 93 miljard lichtjaar verwijderd van Franeker. De video eindigt hier.
Het is bewonderingswaardig, hoever wij mensen de ruimte om ons heen in kaart hebben kunnen brengen zonder dat we fysiek ooit zo ver gekomen zijn. Wie weet ooit…
Ik kijk de video opnieuw. Natuurlijk stoppen we weer op die 93 miljard lichtjaar. Het einde van het door ons ontdekte heelal.
En dus kom ik nu na er een paar alinea’s omheen gedraaid te hebben bij die vraag waar ik nog nooit langer dan een seconde of tien mijn gedachte bij heb kunnen houden. Sinds ik mezelf uit heb uitgedaagd om precies daarover eens een paar woorden in te tikken, zal ik nu toch moeten proberen op te schrijven hoe die tien seconden meestal gaan.
Om me nu te bedenken dat daar voor mij toch daadwerkelijk een conclusie aan verbonden is.
Dat filmpje zag ik voor het eerst. Ik denk dat ik er zo geobsedeerd door was omdat deze exacte video al talloze keren voorbij geflitst is in mijn hoofd. Elke keer als ik me afvraag hoe ver je kan gaan, speelt dit zich de eerste twee seconde af.
Maar de video gaat in mijn hoofd een beetje verder. Vanuit de video vormt zich een tekening. Een afbeelding van het totale universum ontstaat. Een die ik snel weer uitwist omdat het niet klopt. Niet kan. Onmogelijk.
Hierna komt mijn droomidee. Wat bestaat er en wat niet? Wat doet ertoe en wat niet. Is er iets wat ertoe doet? Is alles niet gewoon een enorme droom waar we uitstappen als we heen gaan? Dat vind ik angstig. Dat hoop ik niet.
En dan zit je ongeveer op tien. Tien seconden waarin ik wederom (natuurlijk) geen steek ben opgeschoten, waardoor ik snel probeer mijn gedachten te verzetten.
Toch probeer ik het af en toe opnieuw. Sinds een tijdje heb ik toch een kleine conclusie. Mijn zandkorreltjestheorie noem ik het.
Wat we weten is zo groot, zo enorm en zo niet te bevatten. Al die planeten, zonnen, sterren, sterrenstelsels, rotsblokken, meteorieten… Het zijn er meer dan dat wij zandkorrels in de woestijn hebben.
En als iets zo groot als een planeet of zelfs de zon, vertegenwoordigd wordt door een korrel zand? Wat stel ik dan voor? Wat doen we er nog toe? Wie ben je?
Neerslachtig? Negatief? Nee.
Ik zie het als een zegen. Totale terugkeer naar de basis. Als wij zo weinig voorstellen, dan maakt het niets uit wat we doen en vooral niet waar we om stressen. Dan maken maar een paar dingen echt het verschil.
Op een rijtje zijn dat volgens mij: maak plezier, heb lief en zorg dat we daar met zo veel mogelijk mensen zo lang mogelijk van kunnen genieten.