OOSTERWOLD, ALMERE – “Gisteren kwam ik thuis van werk. De achterdeur stond open en mijn laptop lag op tafel. Dat kan hier gewoon, er is hier bijna geen criminaliteit. In onze vijver zitten vaak ijsvogels en reigers. En heel veel kikkers! In de lente is het hier net seksclub Annie!”
“Het is hier net seksclub Annie!”
Annemarie van Tholen
Annemarie van Tholen woont in de experimentele wijk Oosterwold, behorend tot gemeente Almere. Een jaar of zes geleden zette zij en haar man een stipje op een kaart van een enorm broccoliveld. Hier bouwden ze in de jaren die volgde een eigen huis. Samen met mensen die dezelfde stap zetten, ontstond een gemeenschap. Een kleine samenleving.
Het project kent zo veel voordelen, maar zal toch ook nooit meer ergens anders plaatsvinden, aldus Annie.
Toch kost het me amper een kwartier om te beslissen dat ik hier wel zou willen wonen. Eten van het land, duurzaam leven en het community idee; het lijkt me heerlijk.
Leven naast de natuur
“Ik denk echt dat als je een willekeurige groep mensen bij elkaar zet, je alles kan.” En zo zijn alle huizen op het enorme stuk grond de laatste jaren uit de grond getrokken, en komen er nog altijd mensen bij.
“Als je een willekeurige groep mensen bij elkaar zet, dan kan je alles.”
Annemarie van Tholen
Inmiddels zijn voor de ruim 4000 mensen die er wonen alle voorzieningen dichtbij; scholen, buurthuizen, een boerderij en diverse winkels. “We komen hier vaak bij elkaar over de vloer. Ik help anderen met het aanleggen van een moestuin, en als iemand een kapotte fiets heeft, repareert mijn man deze.”
Voor 3,5 ton kochten en bouwden Annemarie hun stekkie. “Let op, het kan ook mislukken”, waren de woorden van de gemeente toen ze de stip op de kaart zetten. Al had ze dat niet erg gevonden.
We struinen door de groene paadjes van de wijk. Moderne villa’s, simpele huisjes, een bungalow in een kas, een earthship van autobanden en andere meest bizarre constructies staan hier door elkaar. Het is een uniek beeld dat je nergens anders ziet.
Toch is het concept me niet nieuw. In andere landen is dit toch al veel langer mogelijk? Ik heb eerder in Zweden en Kenia soortgelijke constructies gezien. Goedkoop een stuk grond opkopen en een zelfvoorzienend bestaan beginnen, zij aan zij met de natuur. Waarom kan dit in Nederland alleen hier, in Flevoland? En waarom is het allereerste dat Annemarie vertelt dat dit nooit meer ergens anders in het land gaat gebeuren?
Community
Een klusje voor een ander opknappen en daar een volgende keer wel weer iets voor terug doen. Het klinkt voor mij als het ideaal. Al is dat in de ‘normale’ Nederlandse samenleving ondenkbaar geworden. “We komen uit een hele individualistische maatschappij”, zegt Annemarie.
Individueel is hier een keuze, maar veel mensen draaien gewoon mee in de kleine maatschappij. Een mooi voorbeeld zijn de scholen die door mensen zelf opgericht zijn op het terrein. Kinderen krijgen er les in natuur. Ze bakken brood en bouwen hutten. Ze zijn de hele dag buiten. “Een zoon van vrienden van ons is negen jaar. Hij kan een schaap scheren, met een zaag overweg en hij kan alle vogelsoorten benoemen.”
Wat moet het heerlijk zijn, hier opgroeien in deze wijk. Eindeloos spelen tussen de huizen zonder hekken, terrein zonder grenzen.
Realityshow
Oosterwold is een soort jarenlange niet-gefilmde realityshow. Het doet me denken aan Utopia; een SBS-programma waarin een groep random bij elkaar geplukte Nederlanders met elkaar iets opbouwen op een afgesloten stuk grond.
Daarnaast lijkt het op een soort uit de hand gelopen camping. En voor kamperen geldt natuurlijk you hate it or you love it.
Dit merkt Annemarie ook als er vrienden van buiten de wijk bij haar op bezoek zijn. “‘Er loopt iemand door je tuin heen!’ Ja dat mag hier. De randen van je kavel zijn voor iedereen.” De zogenoemde doorwaadbare zones lopen als een soort groene stoep door de wijk heen.
“Er zijn veel scheidingen. Mensen met jonge kinderen en een droom zitten de eerste maanden in hun caravan in de modder. Dat overleeft niet ieder huwelijk”, bevestigt Annemarie mijn statement over reality-tv. “Ook is er kruisbestuiving. Mensen die toch ineens met iemand anders gaan. Maar een vriendin vertelde mij laatst dat dat ook in normale wijken gebeurt ”, lacht ze.
Romantiseren
Er mag van Annemarie niet te romantisch gedaan worden over haar wijk.
Er zijn ruzies onderling en met de gemeente. Dat heeft ermee te maken dat werkelijk alles zelf bedacht, gemaakt en geregeld moet worden. “Soms pakt dat heel goed uit en soms desastreus.”
Een weg aanleggen is een groot onderwerp van ruzies. In het begin is iedere straat een groot modderspoor. Voor een verharde weg moet ieder omliggend huis een stukje grond inleveren en meebetalen. Hou dan maar eens rekening met alle belangen. Iedere lantaarnpaal moet besproken worden.
“In de winter ben je hier net een mol. Zonder straatverlichting zie je geen hand voor ogen. Je moet dan hard werken om hier je humeur te bewaren. Er is hier dan geen klap te doen, voor jongeren is er niet veel aan.” Toch zijn mijn klasgenoten tijdens de rondleiding een en al oor na een vraag over wiet. “Wie er hier wiet teelt? Tja, wie niet!”
“Wie er hier wiet teelt? Tja, wie niet!”
Annemarie van Tholen
Ook de gemeente, die de wijk altijd losgelaten heeft, zorgt sinds kort voor onrust. Er zijn plannen om vlak naast Oosterwold een drugsopvang te maken. Daar zijn de bewoners het niet mee eens.
Verandering
De prijzen van de woningen en het land van Oosterwold zijn sinds het ontstaan verviervoudigd. Het gevolg daarvan is dat rijke mensen met Tesla’s over het terrein rijden naar hun grote villa toe. “Sommige lopen nu te klagen dat er geen water is. Tja, daar kies je voor. Niet iedereen is hier van het pionieren.”
Ik kom terug bij Annemarie op die eerste opmerking die ze maakte: dit gaat nooit meer ergens anders zo gebeuren. Ik verbaas me. Er zijn nadelen, maar het lijkt me dat het overgrote deel van de mensen hier een erg gelukkig leven lijdt. En dan is het ook nog eens een milieubewuste manier van leven.
Simpelweg de ruimte wordt door Annemarie als probleem benoemd. In Nederland zijn er geen leegstaande velden als deze vrij, om eenzelfde concept te beginnen. Toch lijkt het me geen slecht idee om hier ergens ruimte voor te maken. Bij het kijken naar de kinderen die met hun regenlaarzen en modderige broeken over de groene stoepjes door de wijk paraderen, weet ik dat zeker.
Oosterwold verandert. Het concept trekt me, maar de huidige en toekomstige status een stuk minder. Is het wel realistisch om met vierduizend man het oorspronkelijke plan werkend te krijgen? Ik vrees ervoor. Te veel verschillende achtergronden, meningen en belangen.
Een kleinere versie lijkt me fantastisch. Op een plek met een permanent zonnetje, por favor. Gracias!
