Jan van Tienen is heemkundige. Heemkunde wordt door hem ook wel omwegjournalistiek genoemd. Heemkunde wordt door mij ook wel onbenullig en tijdsverspilling genoemd.
Jan van Tienen gebruikt het woord ‘fascinatie’ graag en veel. Zelf is Jan van Tienen niet zo onwijs fascinerend, wat het dan toch weer bijna fascinerend maakt.
Geen zorgen, dit stuk wordt langzaam genuanceerder.
Van Tienen schrijft onder andere voor VICE, VPRO, de Correspondent en de Speld. Dat laatste zijnde de satirische nepnieuwssite voornamelijk bekend van Social Media platvorm Instagram. Ook heeft hij een boek geschreven over zijn eigen fascinaties. Het verlangen naar een leven op het eiland Hompelvoet is er hier een van.
(Hompelvoet is een plek horend bij het Zuid-Hollandse Goeree Overflakkee – toevallig het stukje Nederland dat ik persoonlijk zo onwijs oninteressant vind, dat het zich al jaren boven aan mijn hier-niet-dood-gevonden-willen-worden lijst bevindt. Dat terzijde.)
Heemkunde betekent voor van Tienen een geestelijke fascinatie voor iets wat onbenullig is. Ik heb hem daarna nog een paar keer aan het woord ‘onbenullig’ herinnerd. Heemkunde betekent kijken met een blik juist op zaken waar je normaal gesproken niet bij stil staat. Het alledaagse weer vreemd maken.
De voorbeelden zijn eindeloos: een uitgebreid onderzoek naar een bami-kegel van 250 gram, een fascinatie voor de mozzarella diepvries pizza van Dr. Oetker en de vraag waarom sommige bedrijven ervoor kiezen om hun merknaam met de letter Z te laten eindigen in plaats van de letter S. “Als je voelbaar maakt dat t jou iets uitmaakt dan krijgt het een soort relevantie”, aldus Jan van Tienen. Onder andere de Volkskrant en het NRC pakken dit soort verhalen tegenwoordig op. (Slow News Day?)
Ik leer van Van Tienen dat een groep ‘journalisten’, waaronder hijzelf, hier een goede boterham mee verdient. En daar is hij heel, heel erg trots op.
Deze minuten van mijn leven krijg ik niet meer terug. Waarom zit ik hier?
“Met welk doel schrijf je?” is een van mijn meest prangende vragen. Amuseren, informeren of een beetje van beide. Echt een antwoord geeft hij niet.
Dan hier mijn (harde) mening, wellicht iets te hard geformuleerd: Hoe haal je het in je hoofd, om in een wereld vol chaos, waarin de onderwerpen voor het oprapen liggen die de aandacht van de journalistiek zo hard nodig hebben, al je tijd en energie te stoppen in een bami-kegel en een diepvriespizza? Kan je jezelf dan nog serieus nemen als journalist?
Na lang dubben durf ik het hem toch te vragen. Ik vraag hem hoe hij voldoening uit zijn werk haalt. Ik vraag hem wat hij precies met zijn stukken aan zijn publiek wil overbrengen. Ik durf hem uit eindelijk voorzichtig te vragen waarom hij in onze turbulente wereld voor deze weg gekozen heeft en hoe deze vorm van produceren zich tot de journalistiek verhoudt.
Echt een antwoord geeft hij niet. Een filosofisch verhaal krijg ik wel, met als conclusie dat hij het even niet meer weet. Na een ongemakkelijk lachje verschuift hij zijn aandacht naar mijn buurvrouw.
Misschien zit ik te veel vast in mijn eigen beeld van de journalistiek. Ik ben blij dat Jan van Tienen mij naar een andere manier van kijken laat kijken.
Als opdracht moeten we in duo’s een ‘fascinerend’ onderwerp vinden en dit delen met de klas. De tafel waaraan we zitten wordt als voorbeeld genoemd. We nemen het voor lief dat hij er staat, maar wat is het verhaal achter de ovale witte tafel in dit kleine lokaaltje van de Universiteit Amsterdam?
Goede vraag, maar fascinerend? Ik weet het niet.
Ik weet het wel. Absoluut niet interessant. Ik zou zo’n koppijn krijgen als ik achter iedere tafel de geschiedenis zou willen achterhalen. Dat is over-interesse in alles wat los en vast zit. Ik heb vanuit mezelf best een gezond gevoel voor interesse. Het einde van mijn nog-ooit-te-maken lijst met onderwerpen in mijn telefoon is zeker de komende zestig jaar nog niet in zicht. Tot die tijd neem ik graag voor lief dat hier een tafel staat. Dit biedt namelijk een onwijs handige plek om een laptop te positioneren waardoor ik zonder problemen deze woorden intik.
Een ding ga ik Jan van Tienen wel nageven: hij heeft absoluut gevonden wat hem blij maakt. En aan zijn lezersaantallen kunnen we aflezen dat niet alleen hij van de (hyper) lokale thema’s geniet. Dat is in een wereld vol chaos en problemen veel waard. Gelukkig veel meer dan mijn mening waard is.